Het terugkommoment: geldklopperij of toch niet?
Begin februari viel er bij enkele duizenden nieuwe autobestuurders een uitnodiging in de bus om een ’terugkommoment’ te volgen.
Nou ja, een uitnodiging, het is gewoonweg een verplichting voor iedereen die zes tot negen maanden eerder een rijbewijs heeft behaald. Heel wat mensen hoorden het donderen tot ver voorbij Keulen. Er is immers heel weinig gecommuniceerd over dit terugkommoment. En dat is jammer want net hierdoor ontstond onmiddellijk veel onduidelijkheid wat dan weer resulteerde in een vrachtwagen vol kritiek. Geldklopperij, onzin, vijgen na Pasen, het waren nog de meest beleefde termen die via de sociale media riolen werden gespuugd.
Als uitbater van een rijvaardigheidscentrum ben ik ongetwijfeld onvoldoende neutraal om een objectief oordeel te vellen over dit nieuwe initiatief, maar ik probeer het toch. In ons land beschouwen we het ‘rijbewijs’ te gemakkelijk als een verworven recht. In een nog niet eens zo ver verleden volstond het om een verklaring af te leggen dat je kon autorijden om in het gemeentehuis een rijbewijs af te halen. Zonder theoretisch, laat staan een praktijk rijexamen. Dat werd pas ingevoerd tot in 1977. Ter vergelijking, in Nederland werd het rijexamen ingevoerd in 1927, in Engeland in 1934. Het is dus niet eens zo verwonderlijk dat ons land onderaan blijft bengelen wanneer Europese statistieken over de verkeersveiligheid worden gepubliceerd. Een achterstand van twee generaties maak je niet zomaar goed.
Het is verleidelijk om na enkele maanden rijervaring de eigen vaardigheiden te overschatten en de risico’s in het verkeer te onderschatten.
In de ons omringende landen ben je verplicht om een rijopleiding te volgen alvorens je een examen mag afleggen. En koken kost geld natuurlijk. Daar betaal je makkelijk tweeduizend euro alvorens je alleen de baan op mag. Bij ons betaal je 15 euro voor het afleggen van de theoretische proef, 40 euro voor het afleggen van het praktijkexamen en – indien je niet via de rijschool passeert – moet de begeleider een verplicht vormingsmoment volgen dat 20 euro kost. Daar komt nu het verplichte terugkommoment bij waarvoor je 102 euro moet ophoesten. Veel geld, maar nog steeds een peulschil – tenminste als je telkens onmiddellijk geslaagd bent – in vergelijking met de buurlanden.
Maar is het wel verstandig om enkel te focussen op de prijs van een rijbewijs? Willen we niet allemaal dat niet alleen wij, maar ook onze kinderen, onze ouders, onze grootouders goed voorbereid zijn én blijven om deel te nemen aan het verkeer? Hoe verschrikkelijk moet het niet zijn om het wrak van iemand die je lief hebt, te herkennen op de voorpagina onderaan een onomkeerbare krantenkop.
Dat net de nieuwe bestuurders worden opgeroepen om zes tot negen maanden na het behalen van het rijbewijs het terugkommoment te volgen, is geen toeval. Net dan begint overmoed op te treden. Het is verleidelijk om na enkele maanden rijervaring de eigen vaardigheiden te overschatten en de risico’s in het verkeer te onderschatten. Statistieken tonen aan dat deze attitude de kortste weg is richting een ongeval.
Terugkommoment is bovendien geen traditionele rijles, het is ook geen rijvaardigheidscursus. Het is veeleer een sensibiliseringsmoment waarop nieuwe bestuurders – in veilige omstandigheden – worden geconfronteerd met de échte killers in het verkeer, zoals onvoldoende afstand houden, onaangepaste of overdreven snelheid, afleiding (snel een sms’je sturen terwijl je rijdt) en het gebruik van alcohol als bestuurder. Het is ook geen examen, je kan je rijbewijs niet kwijt spelen. In Oostenrijk werd enkele jaren geleden het terugkommoment ingevoerd. De resultaten waren verbluffend. De ongevallenstatistieken toonden een daling van bijna 30% bij de meest kwetsbare doelgroep.
Helemaal in tegenstelling tot de zure commentaren in de media, zijn de reacties van de deelnemers niet toevallig overwegend positief. Zoals ook vaak na het volgen van een volwaardige rijvaardigheidscursus wordt geopperd, is ook hier een vaak gehoorde commentaar: dit zou voor iedereen moeten verplicht worden.
Want het blijft inderdaad verbazingwekkend dat een rijbewijs een rijbewijs levenslang geldig blijft. De wegcode wijzigt, de voertuigen ondergaan evoluties en de verkeersdrukte neemt elk jaar toe. En toch vinden we het normaal dat we – zonder enige vorm van bijscholing – mogen blijven rijden. Het resultaat hiervan zie je dagelijks, van de E403 over de dorpskern van Zwevezele tot op de E40. En helaas ook in de statistieken.